معرفی رشته مهندسی صنایع(۲)

در پست امروز (ادامه مطلب دیروزی) میخوانید:

گرایش های تخصصی مهندسی صنایع در سطح کارشناسی:
برنامه ریزی تحلیل سیستم
تولید صنعتی
تکنولوژی صنعتی
ایمنی صنعتی
جایگاه تعالی علمی یا دکتری مهندسی صنایع
توانایی های پایه تخصصی در گرایشهای مختلف مهندسی صنایع
توضیحات کلی در مورد  گرایش های مهندسی صنایع (کارشناسی ارشد و دکترا)
1-   تولید صنعتی
2-   برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها
3-   تکنولوژی صنعتی
4-   ایمنی صنعتی
و...

گرایش های تخصصی مهندسی صنایع در سطح کارشناسی:
1. برنامه ریزی تحلیل سیستم  که ابزارهای طراحی و تحلیلی برای ایجاد نظام های گوناگون  بهینه در فعالیت های متنوع انسان ماشین بهره می گیرد(نظام بهینه طراحی می کند)،
2.تولید صنعتی که به مدد فنون برنامه ریزی کنترل، امکان استفاده بهینه از امکانات و تجهیزات تولیدی، خدماتی و پشتیبانی را برای نهاد های تولیدی و خدماتی پدید می آورد (برنامه ریزی برای استفاده بهینه می کند)،
3. تکنولوژی صنعتی که با استفاده از مهارت های اجرایی و ذکاوت های فنی تجهیزات و تسهیلات مورد استفاده در بخش تولید و خدمات را طراحی نموده و تدابیر لازم برای ساخت و سازآنها را تدبیر می نماید ( بهینه سازی در ساخت و ساز می کند) ،
4. ایمنی صنعتی که با بهره گیری از تدابیر ویژه مهندسی مبادرت به ایمن سازی نظام های گوناگون کاری در مواجهه با گونه های مختلف تهدید ریسک روی  در روی آنان می نماید   ( بهینه سازی در ایمن سازی ها می کند).  که همگی به اجمال توضیح داده خواهند شد.

جایگاه تعالی علمی یا دکتری مهندسی صنایع
در سطح عالی این رشته امکان ادامه تحصیل به کارشناسان ارشد این رشته تخصصی و نیز دیگر متخصصینی که به نحوی جذب کارشناسی ارشد ها در مهندسی صنایع می شوند داده می شود.
تغییرات در حال شکل گیری در دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم وصنعت ایران
گرایش های چهارگانه کارشناسی مهندسی صنایع متناسب با نیازهای جدید جامعه علمی و بازارکار، بازنگری کامل درسی شده اند. در این میان کارشناسی تکنولوژی صنعتی که خویش را فناوری صنعتی خطاب می کند، کاملا گرایش به پاسخگویی بیشتر به خواست های نرم فناوری پیداکرده است.وبه زودی درحیطه شکل دهی مهارت های زیر با ساختار درسی جدید فعالیت می کند.
1.مدلسازی وشبیه سازی فن آورانه
2. طراحی و بهینه سازی فن آوری
3. دیجیتالی شدن
4. شناسایی و هدایت حرکات خودکار ماشینی
5. ساخت و ساز مبتنی بر ابزارهای کامپیوتری
6. طرح ریزی فرآیندها
سایر گرایش ها نیز خویش را به تناسب تصحیح کرده وبه طور تدریجی به سمت مشارکت مهارت ها در سطح کارشناسی و تفاوت آنان در سطح کارشناسی ارشد پیش می روند. طی ترم های آتی دو گرایش ایمنی صنعتی و فناوری صنعتی به سمت هم، وتولید و تحلی به سمت هم سوق پیدا می کنند. در سالهای آتی هرچهار گرایش به سمت واحدی برای پاسخگویی به گرایش های کارشناسی ارشد پنج گانه حرکت خواهند کرد.
درحال حاضر تجارت الکترونیک، ایمنی صنعتی، فناوری صنعتی ورای زیرمجموعه های مرسوم کارشناسی ارشد مهندسی صنایع یا برنامه ریزی خویش را به اتمام رسانیده و یا در حال اجرا هستند. در آینده ای نزدیم مجموعه های کارشناسای ارشد با مهارت های مدیریتی در دانشکده ای همجوار در حیطه مدیریت مجتمع خواهند شد و مهندسی صنایع بصورت متمرکز و تخصصی بصورت واحد ارایه خواهد شد.
مهندسی صنایع در ایران از1348 در ایران به تربیت این نظام دانشگاهی مشغول بوده است . طی سال های اخیر در بیش از 25 مرکزدانشگاهی آموزش عالی به تربیت این متخصصین مبادرت ورزیده اند. دانشگاه های علم وصنعت ایران، صنعتی امیر کبیر، صنعتی شریف، صنعتی اصفهان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، تربیت مدرس، الزهرا، مام حسین، یزد، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی، بوعلی سینا همدان، صنعتی مالک اشتر، شهید باهنر کرمان، هرمزگان، آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران شمال، قزوین، شیراز، نراق، کرمان، رشت، امیدیه، زاهدان، موسسه آموزش عالی شمال، علوم و فنون مازندران در زمره آنان اند. فعلا بیش از39 دانشکده مهندسی صنایع در کشور فعال اند. تلاش های انجام گرفته برای معرفی این رشته سبب شده که متقاضیان ورود به دانشگاه در سالهای اخیر این رشته را در گزینه های ائل و دوم کنکور خویش انتخاب نمایند.

توانایی های پایه تخصصی در گرایشهای مختلف مهندسی صنایع

  فناوری صنعتی
کارشناسی با بینش فنی تر از دو گرایش قبلی، مشابه با کارشناس ساخت و تولید در مهندسی مکانیک ولی مجهز به توانایی های بهینه سازی، آگاه به مسایل بهینه سازی ساخت و ساز فرآورده های صنعتی و نیز نگهداشت و راه اندازی فنی واحد های اجرایی .دارای توانایی انتقال و مدیریت یک تکنولوژی، نیز حفظ وحراست از آن.به مدد امکانات سخت ونرم  افزاری درجهت حفظ و نگهداشت نظام فنی واجرایی گام برمی دارد. با مدیریت تکنولوژی های دردسترس یا مواردی که در قالب انتقال تکنولوژی بده بستان می شوند، گام های موثری در جهت افزودن کمیت وکیفیت فرآورده هاو نیزبهره برداری موثر از امکانات دردسترس برمی دارد. با استفاده از تجهیزات کامپیوتری و مدارهای منطقی قادر است طیف زیادی از خواست های اجرایی بشر که، بدلیل محدودیت های انسانی بسهولت قابل تحقق نیستند را عینیت بخشد. مباحث اجرایی و مهارتی ساخت و تولید فرآورده های صنعتی، طراحی قالب، قید و بست های صنعتی، عملیات حرارتی و مباحث انتقال تکنولوژی رامی توان در زمره زمینه های تخصصی مورد علاقه این کارشناس ذکرکرد. او از طراحی یک ایده، نمونه سازی آن تا مرحله ساخت و تدارک امکانات تولید گرفته، تا مدیریت مراحل اجرایی توان خدمت رسانی دارد. ضایعات و منابع بروز آنها را شناسایی کرده، می تواند تاثیر تلاشهای گوناگونی که انجام می گیرند را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد.
برنامه ریزی و تحلیل سیستم
تخصص این کارشناس ایجاب می کند تا، با استفاده از روشهای نظام مند و مدل های ریاضی ، مسایل تصمیم گیری در سطح واحدهای اجرایی راتجزیه و تحلیل کرده، بهترین راهکارها را در استفاده موثر از منابع موجود و عملکرد معقول اجزاء متشکله نظام ها به مدد ابزارهای تحلیلی ارایه نماید. او به عنوان نمونه با مدلسازی می تواند تعیین کند، شبکه لوله کشی آب شهر که  در گذر زمان نیاز به تعمیر و نگهداری پیدا می کند، بطور منظم چگونه برنامه ریزی شود تا ، از  کار افتادگی ها به دلیل نیاز به تعمیرات به حداقل برسند . چگونه واحدی تولیدی یا خدماتی را برنامه ریزی بهینه کرد تا به میزان قابل توجهی به اهداف تعریف شده دست یابد.
مباحثی چون طرح ریزی اطلاعاتی و کنترل مدیریت، برنامه  ریزی حمل و نقل، اصول شبیه سازی، تجزیه و تحلیل نظام ها و اصول مدیریت که وابستگی مطلوبی به ریاضیات و آماردارند را، می توان بخشی  از زمینه  های علمی تخصصی این کارشناس ذکرکرد.
  تولید صنعتی
این کارشناس که به ابزارهای تحلیلی و کاربرد مبانی آمار و احتمالات مجهز شده، قادر است با تجزیه و تحلیل هایی که پیرامون برنامه ریزی تولید، کنترل و مدیریت پروژه ، کنترل کیفیت، بهبود کارآیی تولید و نیز طرح ریزی های گوناگون مهندسی در واحدهای اجرایی انجام می دهد، امکان موثر تر تولید شدن فرآورده ها یا عرضه مطلوب تر خدمات را پدید آورد. طراحی ایجاد واحد های کاری، برنامه ریزی تولید، برنامه ریزی و کنترل موجودی ها ، نظام های تعمیر و نگهداری و اصول مدیریت و الگوگیری را می توان محورهای کلیدی تخصص این کارشناس ذکرکرد. او می تواند بگونه ای یک نظام اجرایی را برنامه ریزی کند که ،چند هدف متفاوت و گاه در تضاد با هم در قالبی بهینه تحقق پیدا نمایند. مثلا قیمت ها کاهش یافته، ارزش افزوده بالارفته، حمل و نقل ها کم شده، موجودی های محدودتری نگاه داشته شده ، و درعین حال قابلیت اطمینان بالاتری نیز برای حفظ رقابت پذیری وجود داشته باشد.
ایمنی صنعتی
با رویکردی بهساز و پیشگیرانه و درعین حال مهندسی، در جوارمتخصصین بهداشت حرفه ای که از دید پزشکی بیشتری به دنیای کار می نگرند تا صنعتی، تلاش در ایجاد نظام های شناخت خطرات و محدودسازی عملکردهای غیرایمن درمحیطهای کاری داشته،روشها،برنامه هاوفرآیند هایی برای کنترل و ارزیابی خطرات راپی گرفته،تلاش درایجاد فضایی سالم برای انجام حرکتهای بهره ور دارد. این کارشناس صنایع ضمن تسلط برآگاهی های عمومی مهندسی صنایع به ویژه درراستای تطابق دادن کار با توانایی های انسانی،در زمینه هایی همچون مهندسی انسانی، عوامل فیزیکی  و شیمیایی  زیان آورمحیط کار،حفاظت صنعتی،اصول مدیریت ایمنی دارای تبحروتخصص است.طراحی نظام هایی که بتوانند از صدمه واردآمودن به انسانها،امکانات و تجهیزات پیشگیری کرده ،حرکت ملایم و روان اجرارا تضمین نماید،بخشی از توانایی های اجرایی این متخصص بشمار می رود.
توانایی های فراگیر مهندسی صنایع در تمامی گرایش ها ذکر شده در زیررا می توان در میدان عمل از کارشناسان مهندسی صنایع انتظار داشت: روش سنجی و زمان سنجی، طراحی تسهیلات (بخشها، تجهیزات، ساختمانها وچیدمان آنها ) ،طراحی و یا بهبودنظام های حمل و نقل درون و برون کارخانه أی،طراحی ویا بهبودونظام های مدیریت تولید،موجودی و انبار،طراحی،بهبود،توسعه ونصب نظام های تعمیرونگهداری وقابلیت اطمینان عملکرد ،طراحی،بهبودونصب نظام های مدیریت کیفیت و قابلیت اطمینان محصول،توسعه نظام های کنترل هزینه،بودجه،تحلیل هزینه ونظام های استانداردهزینه،مدیریت پروژه،طراحی،نصب و توسعه نظام های اطلاعاتی نظیرMIS,DSS,SIS وغیره،توسعه و نصب نظام های ارزشیابی شغل،تحقیق در عملیات همچون تحلیل های ریاضی،شبیه سازی نظام ها،برنامه ریزی خطی،پویا وتئوری های تصمیم گیری،مکانیزه نمودن نظام ها و فرآیندها،طراحی وارزیابی نظام های اداری،مراحل اجرایی و سیاست،طراحی ساختارسازمانی،بررسی محل استقرار کارخانه، بازار، منابع، وتامینات گوناگون،ایمنی محیط زیست ومحیطهای کاری و توسعه ونصب نظام های موردنیاز،برنامه ریزی راهبردی وبهسازی های گوناگون نظام مند.
پست های سازمانی که بطور نمونه ازتخصص مهندسی صنایع بهره می گیرندعبارتنداز،رئیس مهندسی صنایع،سرپرست امورسازمانی،رئیس امور برنامه ریزی وبودجه،سرپرست امورسازمانی،رئیس وام وسرمایه گذاری،رئیس برنامه ریزی وتحلیل های مالی،سرپرست آمار وگزارشهای تطبیقی،رئیس امورراه اندازی طرح ها،سرپرست هماهنگی وپشتیبانی تدارکاتی،رئیس مهندسی فرآیند،کارشناس ارشدبودجه وکنترل هزینه،سرپرست برنامه ریزی،سرپرست کنترل و پیشرفت برنامه ها،رئیس برنامه ریزی وکنترل پروژه،تحلیل گر سیستم،مهندس برنامه ریز،کارشناس ایمنی،کارشناس تشکیلات و روش ها،مدیر پروژه،مدیرانتقال تکنولوژی،رئیس تعمیر و نگهداری،برنامه ریزوسرپرست بانک اطلاعاتی،مسئول سیستم های پشتیبانی مدیریت،مدیرتکنولوژی،برنامه ریز تولید،رئیس سالن تولید.
دانشگاههای ایران به موازات  جذب تحصیل کرده های دنیای صنعتی، تاکنون چند ده هزار مهندس صنایع در رده های مختلف را تربیت و به بازار کار هدایت نموده اند که با همان توامندی جوامع صنعتی به امور محوله می پردازند. برای همگامی توانایی ها، سالانه کنفرانسی بین المللی در حوزه های تخصصی به موازات کنفرانس های ملی برگزار می شود وبین صاحبنظران کشورهای مختلف در این حوزه تخصصی مهنذسی مبادله تجربیات می شود. .دانشگاههای ایران به موازات مراکز پژوهشی وابسته به این رشته چون مرکز جوش، مرکز تکنولوژی های نو، وموارد دیگر، اکثرا مجهز به آزمایشگاههای ارزیابی کاروزمان،سیستم های زمان سنجی،جوشکاری،آبکاری و اندازه گیری دقیق،سیستم های مدرن تولیدی ،تصمیم گیری وکاربردکامپیوتردرمهندسی صنایع،طراحی کارخانه واصول حمل ونقل مواد،ارگونومی وسیستم های انسان و ماشین،کارگاههای تراش،ریخته گری و جوشکاری می باشند که به مدد آن توانایی های کابردی دانشجویان را تضمین می نمایند.
موضوعات پژوهشی که مهندسین صنایع درحیطه های کاری به آن می پردازند را،می توان در حوزه هایی مشاهده کرد همچون،اقتصاد وهزینه یابی، کیفیت، کنترل تولید و موجودی، تکنولوژی تولید، مدیریت، فنآوری اطلاعات، مدیریت پروژه و شبکه، منابع انسانی، تحقیق در عملیات، طرح استقرار، ارزیابی کار وزمان.
اندازه گیری عملکرد،تعیین میزان تاثیر بجای مانده از فعالیت های اجرایی کارکنان،سنجش میزان رضایت مشتری،مدلسازی میزان وتنوع تولید متناسب با نیاز مشتری،مجتمع سازی تلاشهای اجرایی،ارتقاء بهره وری کارکنان و نظام ها،نظام های تضمین کیفیت،مدیریت ومحیط زیست،طراحی الگوی توسعه صنعتی کشور،برنامه ریزی حمل و نقل از طریق شبکه های عصبی،تصمیم گیری فازی،توسعه سیستم های عرضه انرژی،برنامه ریزی تولیددرحالت احتمال با استفاده از شبیه سازی نمونه های محورهای پژوهشی درحال انجام در این رشته اند.
سایت های اینترنتی متعددی درحوزه مهندسی صنایع مرکز مبادله اطلاعات بین متخصصین این رشته دراین محورهااست، ارگونومی یا مهندسی انسانی، آنالیز اثرات حالت خطا، ایمنی، بهبودفرآیندها، تحقیق در عملیات، سیستم، تولید ناب، ساخت یکپارچه، ساخت و تولید، شبیه سازی، حمل و نقل، زنان در صنعت، فروش وبازاریابی، کنترل پروژه، کیفیت، مهندسی و مهندسی صنایع، مهندسف مجدد، نرم افزارها، اطلاعات تجاری.
انجمن مهندسی صنایع به عنوان یک رکن ارتباط دهنده بین علاقمندان به حرفه مهندسی صنایع از 1376با شکل گیری کانون دانشجویان مهندسی صنایع واز سال1378 درحوزه های چندگانه به فعالیت بهنگام سازی فارغ التحصیلان مشغول است.گردهمایی ها،انتشارات،بازدیدها،داوری ها و کارشناسیها وبازآموزی ها را درزمره محوری ترین تلاشهای این نهاداجتماعی می توان ذکر کرد.این نهاد که به شدت مورداحترام دانشجویان،اساتید،صاحبنظران ونیز افرادی که به نحوی از توانایی های مهندسی صنایع بهره می گیرند،مرکزی است برای مبادله اندیشه و جهت گیری های تخصصی دراین رشته و کانونی برای برقراری ارتباط بین فارغ التحصیلان و بازار کار.علاوه برآن جامعه قالبسازان،انجمن ارگونومی،انمن مدیریت تکنولوژی و انجمن ریخته گری نیز پاتوق های علمی این متخصصین در کشور تلقی می شود.این انجمن با کمک دانشکئه مهندسی صنایع دانشگاه علم وصنعت مسئولیت برگزاری پنجمین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع را در کشور در اسفند1385 به عهده دارد.
 با پیشرفت سریع علوم و فنآورى پیشرفتـه و پیچیدگى روز افزون آن، مقیــاس تولیــد و خدمات آن چنــــــان گستــــرش یافتـه که رشته هاى سنتى مهندسى، پاسخگوى کلیـــه مسایل سازمانهـا نیستند. براى جبران این کمبودها، از تلفیق رشته هاى گوناگون علوم و مدیریت، اقتصاد و روشهاى مهنـدسى، «مهندسى صنایع» به وجود آمده است.
رشته مهندسى صنایع، با مسایلى از قبیل: کنترل و هماهنگى فعالیتها، برنامه ریزى تولید، کنترل کیفیت، استفاده مؤثر ماشین آلات، تجهیزات و امکانات، بهبود سیستمها، بهبود ایمنى و ... سروکار دارد و می تواند در طرح، ایجاد و یا بهبود سیستمهاى متشکل از انسان، مواد، ماشین آلات و تجهیزات کمک موثرى بنماید.
مهندسى صنایع، شامل روشهایى است که منجر به بهبود عملکرد کلى سیستم می شود. این امر، توسط معیارهاى اقتصادى، کیفیتى، تاثیرات محیطى و ارتباط آنها با رفاه بشر سنجیده میشود، لذا حیطه وظایف یک مهندسى صنایع، وسیعتر از وظایف سایر مهندسان است. به عبارت دیگر، هر مهندس صنایع، علاوه بر کسب تخصص در زمینه هاى فنى باید از آموزش کافى در علوم رفتارى و گروهى و علوم زیستى نیز برخوردار باشد.
واحدهاى صنعتى و تولیدى کشور علیرغم بهره مندى از ماشینآلات و وسایل پیشرفته، فاقد یک نظام و سیستم صنعتى هستند. مشخصاً در اینگونه واحدها با مسائل صنعتى بطور مقطعــى برخورد و به ارتباطى منطقى بین اجزاى سیستم کمتـــر توجه شده است. این ضعف عمدتاً به لحاظ کمبــود کادر کارشناسى در سطح علمى بالا است.با بهره گیـــــرى از فارغ التحصیلان این رشتـــه میتوان به میزان قابل توجهــــى به این کمبــود پایان داد.
ضعف عمده دیگر در برنامهریزى بلندمـدت در سطوح مختلف وزارتخانهها و سازمانهاى ستادى است. لذا فارغالتحصیــلان این دوره با مشارکت رشتههاى تخصصى دیگر میتوانند با روشهاى علمى در امربرنامهریزى در سطح وزارتخانهها و سازمانها این نقیصه را جبران نمایند. و نهایتاً
مهندسى صنایع علمى است که باید آن را هنرمندانه بکار گرفت، هنرى است که باید آن را علمى آموخت و  فنى است که باید آن را با ذوق در آمیخت.
o مهندس صنایع کار یــدى میکند اما کارگر نیست.
o کار فکرى میکند، اما کارمند نیست.
o مهندسى میکند، اما فقط مهندس نیست.
o مدیریت میکند، اما فقط مدیر نیست.
مهندس صنایع کار آفرین است و مهندسى صنایع، خلاقیت و نوآورى
به این ترتیب، نه تنها در واحدهاى صنعتى، که در هر سازمان و سیستم دیگرى، مهندسى صنایع میتواند حضورى موثر داشته باشد.

توضیحات کلی در مورد  گرایش های مهندسی صنایع (کارشناسی ارشد و دکترا)
در این بخش به معرفی گرایشهای مهندسی صنایع در مقاطع کارشناسی ، خواهیم پرداخت و کارکرد ، وظایف ، ویژگیها و حتی واحدهای درسی هر یک از این گرایشها را به روشنی تببین خواهیم نمود و تفاوتهای آنان را از یکدیگر باز خواهیم شناخت .
گرایشهای مهندسی صنایع را بیشتر بشناسیم !
مهندسی صنایع  در مقطع کارشناسی در چهار گرایش تقسیم‌بندی می‌شود :
1-   تولید صنعتی
2-   برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها
3-   تکنولوژی صنعتی
4-   ایمنی صنعتی
دو گرایش تولید صنعتی و تحلیل سیستمها در قیاس با گرایشهای ایمنی صنعتی و تکنولوژی صنعتی ، به دلیل حوزه مفاهیم پیچیده‌تر ، گسترده‌تر و کاربردی‌تر ، دارای برجستگی چشمگیری در سطح دانایی و توانایی می‌باشند ، دانشجویانی با سطح علمی بالاتری را به خود می‌پذیرند و به همین دلیل گرایشهای اصلی مهندسی صنایع به شمار می‌آیند . از این رو پیرامون این دو گرایش در گامهای آتی شرح کاملتری بیان خواهیم نمود .

کارشناسی ارشد مهندسی صنایع
خوشبختانه رشته مهندسی صنایع در چند سال اخیر از اهمیت وموقعیت بالایی برخوردار گردیده است و اغلب فارغ التحصیلان این رشته به سرعت و سهولت جذب بازار کار می گردند. با توجه به روند روبه رشد تعداد فارغ التحصیلان این رشته در مقطع کارشناسی ضرورت تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته در جهت کسب جایگاه های برتر شغلی وآشنایی عمیقتر با دستاوردهای جدید مهندسی صنایع و در نهایت زمینه ورود به مقاطع بالاتر و حضور در عرصه های دانشگاهی مضاعف گردیده است . ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد این رشته نه تنها برای مهندسین صنایع بلکه برای فارغ التحصیلان رشته های دیگر فنی _مهندسی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . چرا که موجبات ورود به عرصه های مدیریتی و سیستمی را برای فارغ التحصیلان فراهم می نماید . البته باید خاطر نشان کرد مسئله کارشناسی ارشد یک  مسئله ای است که باید بصورت همه جانبه و کاملا سیستماتیک به آن نگاه کرد برای مثال اگر کسی توانایی کار در کارخانه را دارد با همان مدرک لیسانس نیز می تواند به موفقیت های زیادی دست پیدا کند و چه بسیار فارغ التحصیلانی که با مدرک لیسانس خیلی بهتر از افرادی با مدارج علمی بالاتر می توانند در بازار کار عمل کنند . زیرا یک فارغ التحصیل مقطع کارشناسی مهندسی صنایع باید علاوه برمسائل علمی خیلی از فاکتورهای دیگر را  نیز برای موفقیت در بازار کار داشته باشد (البته این مسئله در تمامی رشته ها صدق می کند ولی با توجه به اینکه یک مهندس صنایع خوب باید فاکتورهایی از قبیل مدیریت خوب و مخصوصا روابط عمومی عالی را دارا باشد لذا این گونه مسائل در مورد یک مهندس صنایع بیشتر به چشم می آید).
ولی صد البته در شرایطی برابر, اشخاصی که مدرک کارشناسی ارشد دارند از جهت پذیرش یک سرو گردن بالاتر از آنهایی هستند که دارای مدرک لیسانس می باشند.(مگر اینکه پارتی بازی در میان باشد که آن موقع دیگر به مدرک لیسانس نیز نیاز نمی باشد!)
پس از این مقدمه در این مبحث سعی برآن شده که اولا شما را هرچه بهتر با گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی صنایع آشنا سازیم ثانیا منابع اصلی برای موفقیت در مسابقه تقریبا سخت(با توجه به پذیرش محدود)فوق لیسانس صنایع را برای شما بازگو نماییم.
 مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی ارشد دارای چهار گرایش می‌باشد :
1-   مهندسی صنایع
2-   مهندسی سیستمهای اقتصادی - اجتماعی
3-    مدیریت سیستم و بهره‌وری
4-    مدیریت مهندسی
گرایش مهندسی صنایع ، گرایش برتر کارشناسی ارشد به شمار می‌آید که به فارغ‌التحصیلان کارشناسی همین رشته اختصاص دارد ؛ سطح رقابتی برای ورود به این گرایش بسیار بالاست و با توجه به کمیت پایین پذیرش‌شوندگان ، نخبگانی که احاطه افزونتری به دروس آزمون ارشد داشته باشند قادر به ادامه تحصیل در این گرایش می‌باشند .
گرایش سیستمهای اقتصادی - اجتماعی ، به نوعی گرایش دوم مقطع کارشناسی ارشد در حساب می‌آید که فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های فنی - مهندسی نیز مجازند بخت خود را برای قبولی در این رشته بیازمایند .
مدیریت سیستم و بهره‌وری را می‌توان چکیده دوره کارشناسی مهندسی صنایع دانست که به فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های فنی و مهندسی که حداقل سه سال سابقه مدیریتی داشته باشند اختصاص یافته است .
لازم به یادآوریست که گرایش مدیریت مهندسی ، به عنوان یکی دیگر از گرایشهای کارشناسی ارشد مهندسی صنایع در حال گسترش بوده و هم‌اکنون در دانشگاههایی نظیر دانشگاه صنعتی امیرکبیر ، در این گرایش نیز پذیرش صورت می‌گیرد .

دوره دکترای مهندسی صنایع مجموعه‌ای هماهنگ از فعالیتهای پژوهشی و آموزشی است که موجب احاطه و دستیابی دانشجو به آثار علمی در زمینه مهندسی صنایع و توانایی در تهیه متون تحقیقاتی ، نوآوری ، کمک به پیشرفت و گسترش مرزهای دانش در این رشته خواهد شد .  دوره دکترا نیز شامل سه گرایش زیر است :   
1-   مهندسی صنایع
2-   سیستمهای اقتصادی - اجتماعی
3-   مدیریت سیستم و بهره‌وری

گرایشهای تولید صنعتی و برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها را بیشتر بشناسیم !
تولید صنعتی فن به‌کارگیری مهارتهای تکنیکی - اقتصادی و استفاده موثر و نظام‌یافته از نیروی انسانی سازمان ، ماشین‌آلات ، تجهیزات ، سرمایه ، ساختمان و مواد به منظور تولید کالا با کیفیت و کمیت مطلوب می‌باشد .
برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها فن به‌کارگیری روشهای علمی جهت حل مسائل تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در واحدهای صنعتی - خدماتی ، شامل جمع‌آوری اطلاعات ، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ، مدل‌بندی و حل مساله می‌باشد .
با دقت و توجه موشکافانه در تعاریف فوق می‌توان رسالت ،‌ اهداف و ویژگیهای مهندسی صنایع را بیان نمود :
نخستین نکته‌‌ای که که باید بدان توجه کرد ، پویایی پنهانیست که در ذات تعاریف فوق نهفته است ؛ این جملات بیانگر حرکتی مداوم و همیشگی هستند ، حرکتی در جهت آنچه که بهتر است یعنی بهبود مستمر ، حرکتی که هیچگاه متوقف نمی‌شود .  شما برنامه‌ریزی می‌کنید ، تصمیم می‌گیرید ، به اجرا درمی‌آورید ، تجزیه‌وتحلیل می‌نمایید و آنگاه از نتایج حاصل جهت برنامه‌ریزیهای آتی بهره می‌برید ؛‌ این چرخه‌ایست که هیچگاه از حرکت باز نخواهد ایستاد و هماره رو به سوی بهبود دارد ، چرا که ایستایی یعنی مرگ و مجموعه‌های پویایی چون واحدهای صنعتی - خدماتی هیچگاه به مرگ تمایل ندارند .
نکته دوم آنکه هیچ‌یک از تعاریف فوق به‌تنهایی قادر به بیان آنچه مهندسی صنایع ادعا می‌کند نیستند ، بلکه این‌دو مکمل یکدیگرند . گفته‌ایم که ویژگی بارز مهندسی صنایع در تفکر بهبود مستمر وضعیت موجود بوده و هرگز از وضعیت موجود راضی نیست و تلاش می‌نماید تا به سوی وضعیتی مطلوبتر حرکت نماید . در وهله اول ، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی لازم است که حرکتیست به سوی هدف ، اما در گام بعدی به‌کارگیری و اجرای برنامه یا تصمیم و سپس تجزیه‌وتحلیل نتایج ، تضمین‌کننده صحت آن می‌باشند . گرایش تولید صنعتی به نگرش نظام‌مند ، منظم و علمی گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها نیازمند است و در نقطه مقابل ، برنامه‌ریزی و تحلیل نیز به نگرش اجرایی ، کاربردی و تجربی تولید صنعتی نیاز دارد .
نکته سوم ، دیدگاه انجام‌دهی و هماهنگ‌سازی است ، چراکه مهندسی صنایع گاه باید عوامل متضادی چون نیروی انسانی ، ماشین‌آلات ، زمان ، تجهیزات ، سرمایه ، ساختمان و مواد را در قالب یک مجموعه صنعتی - خدماتی آنچنان هماهنگ سازد تا مطلوبیت لازم در کیفیت و کمیت تولید را بدست آورد . این مساله ، ویژگی دیگری را یادآور می‌شود که همانا تفکر کل‌گرا ، جامع و نظام‌مند مهندسی صنایع می‌باشد . وی در هنگام برخورد با هر مجموعه ، پیش از آنکه به جزئیات بپردازد ، آنرا به ‌صورت کلی مشاهده می‌نماید و به تعبیری از بالا یا بیرون نگاه می‌کند ؛ او اجازه نمی‌دهد تا یک بخش کوچک از آن مجموعه چنان مجذوبش نماید که از سایر قسمتها غافل گردد و ارتباط بخشهای دیگر را با آن جزء نبیند . وی می‌داند که همکاری تمام آن مجموعه است که کارایی کل را بدست می‌دهد و انتظاری که از مجموعه می‌رود با هماهنگی تمام اجزا برآورده می‌گردد . 
گفته شد که مهندسی صنایع با مجموعه‌های پویایی چون واحدهای صنعتی - خدماتی روبروست . هر مجموعه پویا دارای یک‌سری داشته‌ها یا ورودی‌ها ، یک‌سری ستاده‌ها یا خروجی‌ها و همچنین فرایندیست که این داشته‌ها را به ستاده‌ها تبدیل نماید . ویژگی  مهندسی صنایع ،‌ مشاهده هم‌زمان این سه عامل است و این مساله خود موجب درک ارتباط بین مجموعه‌ها و عوامل مختلف و اقدام در جهت هماهنگ‌سازی و انجام آنها می‌شود . یک مهندس صنایع چنانچه بتواند ورودی‌ها و خروجی‌ها را اعم از فیزیکی و غیرفیزیکی در ذهن خود تصویر نماید و همچنین پردازشها و فرایندهای تبدیل این ورودی‌ها به خروجی‌ها را مرور کند ، آنگاه به یقین خواهد توانست سازمان را به‌ بهترین نحو اداره نماید .
نکته چهارم ، اصل بیشینه‌سازی کلی است که به‌طور ذاتی در این تعاریف به چشم می‌خورد ؛ اگر شما یک مجموعه را بصورت جامع و نظام‌مند مشاهده کردید ،‌ درست نیست که تنها سعی نمایید یک جزء آن را در مطلوب‌ترین وضعیت و سطح ممکن نگه دارید و از سایر اجزا غافل بمانید ؛ مهندسی صنایع می‌گوید کل این مجموعه ، یعنی تمامی اجزای آن در ارتباط با هم و به صورت هماهنگ باید در یک سطح مطلوب قرار گیرند تا مطلوبیت کل مجموعه در بالاترین سطح قرار گیرد .
نکته پنجم واژه موثر در تعریف ذکر شده ، است ؛ اصولا در مهندسی صنایع مفهوم بهره‌وری کاربرد فراوانی دارد ؛ بهره‌وری خود انواع مختلف دارد و عموما به صورت نسبت خروجی‌ها (ستاده‌ها) به ورودی‌ها (داده‌ها) تعریف می‌گردد . دو رکن اساسی در افزایش بهره‌وری هر مجموعه ، کارایی و اثربخشی می‌باشند . کارایی نشان‌دهنده میزان کل فعالیت می‌باشد حال با هر مقصودی که می‌خواهد انجام شده باشد ، اما اثربخشی مبین آن قسمت از فعالیت است که در راستای رسیدن به هدف مجموعه انجام شده است ؛ به‌کارگیری واژه موثر نیز به همین معنا می‌باشد .
نکته ششم آن است مهندسی صنایع از روشهای علمی جهت انجام کارهایش استفاده می‌نماید . روشهای علمی روشهایی هستند که که در موارد متعدد از بوته آزمایش و تجربه گذشته‌اند و به بیان بهتر استاندارد گردیده‌اند و این دل‌مشغولی مهندسی صنایع است که سعی می‌کند در هر چرخه برنامه‌ریزی ، اجرا و تجزیه‌وتحلیل ، روشهای مستند و استانداردی را در امور مختلف طراحی کند  ، آنها را از حالت تجربه‌نشده خارج نماید و وارد ذات فرایند داخلی آن مجموعه نماید . دانش مهندسی صنایع سعی می‌نماید برای تمامی شرایط ، روشهای علمی خاصی را طراحی کند تا در موارد مشخص ، این روشها را به عنوان ابزاری در اختیار مدیر قرار دهد .
مطالب گفته شده ، به طور عمده ، مفاهیم زیربنایی و فلسفی مهندسی صنایع را تشکیل می‌دهند به طوریکه مهندسی صنایع بایستی همواره تلاش نماید دیدگاه‌ها و برداشتهای جدید و تازه‌ای از این مفاهیم کشف و تجربه نماید . مفاهیمی چون تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی ، مهارتهای تکنیکی - اقتصادی ، موثر و نظام‌مند ، نیروی انسانی ، زمان ،‌ ماشین‌آلات ، تجهیزات و سرمایه ، هزینه ، تولید ، کیفیت و کمیت و ارتباط این مفاهیم از دغدغه‌های اصلی مهندسی صنایع است .
نکات فوق از آن جهت بیان شده است تا تاکید گردد هیچ‌یک از گرایشهای برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها و تولید صنعتی به تنهایی تمام مهندسی صنایع نیستند و تنها با حضور در کنار یکدیگر می‌توان انتظار داشت مهندسی صنایع به اهداف خود نائل گردد .
در بیان دروس اساسی این دو گرایش باید گفت که وجه اشتراک فراوانی در این میان به چشم می‌خورد ، دروسی نظیر : کنترل پروژه ، کنترل کیفیت ، طرح‌ریزی واحدهای صنعتی ، کنترل تولید و موجودیهای یک ،‌ اصول مدیریت و تئوری سازمان ، ارزیابی کاروزمان ، تحقیق در عملیات (2 & 1)  ، اقتصاد مهندسی ، آمار مهندسی ، نقشه‌کشی صنعتی (2 & 1) .
 در کنار این ، آن دسته از دروسی که برای یکی از دو گرایش اجباری می‌باشند را دانشجویان گرایش دیگر می‌توانند به صورت اختیاری اخذ نمایند و بدین ترتیب سطح اشراف خود را بر حوزه‌های کاری مهندسی صنایع هرچه بیشتر افزایش بخشند .
دروس اجباری پراهمیت گرایش تولید صنعتی که برای گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها اختیاری به شمار می‌آید عبارتند از : برنامه‌ریزی تولید ، مهندسی فاکتورهای انسانی ، طراحی ایجاد صنایع ، برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات ، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و موجودیهای دو .
دروس اجباری پراهمیت گرایش برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها که برای گرایش تولید صنعتی اختیاری به شمار می‌‌آید عبارتند از : تحلیل سیستمها ، شبیه‌سازی ، طراحی سیستمهای اطلاعاتی ، برنامه‌ریزی حمل‌ونقل .
 
گرایشهای ایمنی صنعتی و تکنولوژی صنعتی دارای چه قابلیتهایی می‌باشند ؟
در گام پیشین ، دو گرایش اصلی مهندسی صنایع را شناختیم ؛ اینک به سراغ دو گرایش دیگر می‌رویم که اگرچه در جایگاه توجه پایینتری در قیاس با تولید صنعتی و برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها قرار دارند اما خود از جمله رشته‌های کاربردی صنعت و خدمات به‌شمار می‌آیند و چه‌بسا کارکردهایی داشته باشند که سایر رشته‌های فنی و مهندسی از آنها بی‌بهره‌ا‌ند . با تکنولوژی صنعتی آغاز می‌کنیم :
در تعریف تکنولوژی صنعتی می‌توان گفت : فن به‌کارگیری مهارتهای اجرایی و ذکاوتهای فنی در جهت طراحی تجهیزات و تسهیلات مورد استفاده در بخش تولید و خدمات و تعیین تدابیر لازم برای ساخت‌وساز‌ آنان می‌باشد . (بهینه‌سازی در ساخت‌وساز)
تکنولوژی صنعتی گرایشیست با بینشی‌ فنی‌تر از دو گرایش تولید صنعتی و برنامه‌ریزی و تحلیل سیستمها که مشابه کارشناسی ساخت و تولید در مهندسی مکانیک بوده اما مجهز به توانایی بهینه‌سازی ، آگاه به مسائل بهینه‌سازی ساخت و ساز فرآورده‌های صنعتی و نیز نگهداشت و راه‌اندازی فنی واحد‌های اجرایی می‌باشد . دارای توانایی انتقال و مدیریت تکنولوژیست و نیز حفظ و حراست از آن که به مدد امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در جهت حفظ و نگهداری نظام فنی و اجرایی گام بر می‌دارد ؛ با مدیریت تکنولوژیهای در دسترس یا مواردی که در قالب انتقال تکنولوژی دادوستد می‌شوند ، در جهت افزودن کمیت و کیفیت فرآورده‌ها و نیز بهره‌برداری اثربخش از امکانات در دسترس ، اقدامات موثری انجام می‌دهد . با استفاده از تجهیزات کامپیوتری و مدارهای منطقی قادر است طیف وسیعی از خواسته‌‌های اجرایی بشر را که به دلیل محدودیت‌های انسانی به سهولت قابل تحقق نمی‌باشند ، عینیت ‌بخشد . مباحث اجرایی و مهارتی ساخت و تولید فرآورده‌های صنعتی ، طراحی قالب ، قیدوبست‌های صنعتی ، عملیات حرارتی و مباحث انتقال تکنولوژی را می‌توان در زمره دیگر زمینه‌های تخصصی این گرایش ذکر نمود . کارشناس تکنولوژی صنعتی از مرحله طراحی یک ایده و نمونه‌سازی آن گرفته تا مرحله ساخت و تدارک امکانات تولید ، همین‌طور مدیریت مراحل اجرایی ، توان خدمت‌رسانی دارد ؛ علاوه بر آن ،  ضایعات و عوامل بروز آنها را شناسایی کرده و  تاثیرات گوناگونی که برجای می‌گذارند را ، مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد .
حال به سراغ ایمنی صنعتی می‌رویم :
در تعریف ایمنی صنعتی می‌توان گفت : فن به‌کارگیری تدابیر ویژه مهندسی در جهت ایمن‌سازی نظامهای گوناگون کاری در مواجهه با گونه‌های مختلف ریسک رودرروی آنان می‌باشد . (بهینه‌سازی در ایمن‌سازی) 
گرایش ایمنی صنعتی تلفیقی از سه رشته بهداشت حرفه‌ای ،‌ مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع ( جهت‌گیری عمده به سوی مهندسی صنایع است ) با رویکرد بهساز و پیشگیرانه و در عین حال مهندسی ، در جوار متخصصین بهداشت حرفه‌ای که با دید پزشکی بیشتری به دنیای کار می‌نگرند ، تلاش در ایجاد نظام‌های شناخت خطرات و محدود‌سازی عملکرد‌های غیرایمن در محیطهای کاری داشته ، روش‌ها ، برنامه‌ها و فرآیندهایی برای کنترل و ارزیابی خطرات پی گرفته و تلاش در ایجاد فضایی سالم برای نجات حرکت‌های بهره‌ور دارد . این گرایش مهندسی صنایع ضمن تسلط بر آگاهیهای عمومی مهندسی صنایع به ویژه در راستای تطبیق دادن  کار با توانایی‌های انسانی در زمینه‌هایی همچون مهندسی فاکتورهای انسانی ، عوامل فیزیکی و شیمیایی زیان‌آور محیط کار ، حفاظت صنعتی و اصول مدیریت ایمنی ، دارای تبحر و تخصص است . طراحی نظام‌هایی که بتوانند از آسیب رساندن به انسانها ، امکانات و تجهیزات پیشگیری کرده ، حرکت ملایم و روان اجرا را تضمین نماید ، بخشی از توانایی‌های اجرایی این متخصصین به شمار می‌رود .
مکانیک سیالات ، جمع‌آوری و دفع فاضلابهای صنعتی ، مهندسی احتراق ، گازرسانی ، اعلام و اطفا حریق ، ایمنی در برق  ، سم‌شناسی صنعتی  ، ایمنی ساختمان و معدن ، ارگونومی ، تهویه صنعتی ، دیگها و ظروف تحت‌فشار ، روشهای تولید (2 & 1) ، ایمنی در کشاورزی ، روانشناسی صنعتی ، عوامل شیمیایی محیط کار ، اصول بهداشت محیط ، بیماریهای شغلی ، حفاظت صنعتی ، ایمنی بالابرها ، تحقیق در عملیات ، ترمودینامیک و انتقال حرارت ، عوامل فیزیکی محیط کار ، اصول مدیریت ایمنی ،  ارزیابی کار و زمان و طرح ریزی واحد های صنعتی از جمله دروس اصلی و تخصصی پراهمیت این گرایش به شمار می‌آیند .

در این گام ، گرایش مهندسی صنایع/ صنایع را به بحث خواهیم نشست :
1- تشریح گرایش :
دوره کارشناسی ارشد مهندسی صنایع ، دوره‌ای آموزشی با تاکید بر آموزشهای پیشرفته در مهندسی صنایع و تجزیه و تحلیل سیستمهای صنعتیست و هدف آن تربیت متخصصینیست که با بهره‌گیری از آموخته‌ها و دانشهای مهندسی و دروس اختصاصی این دوره به شناخت ، تحلیل و ارائه طرح برای سیستمهای متشکل از انسان ، مواد و ماشین توانا باشند . دانش آموختگان دوره کارشناسی ارشد

مهندسی صنایع قادر به انجام خدمات گسترده‌ای در زمینه‌های ذیل می باشند :
1- کشف و برررسی مشکلات وزارتخانه‌ها ، سازمانهای ستادی و نظامهای صنعتی .
2- جستجوی ارتباط منطقی بین اجزاء انواع سیستمهای تولیدی و غیر تولیدی .                    
3- برنامه‌ریزی و ارائه مدل جهت کسب بهترین بازدهی از کارکرد سیستمها .                     
4- کنترل سیستمها جهت پیگیری نواقص و ارائه مدل مطلوب و نهایی .
5- برنامه‌ریزی و شرکت در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی صنعتی .
6- ارائه الگوهای مناسب برای طراحی واحدهای تولیدی عظیم کشور .

با توجه به تنوع وزارتخانه‌ها ، صنایع تولیدی و پروژه‌های صنعتی در دست اجرا و نیاز روزافزون صنایع مادر و واحدهای مختلف صنایع نظامی و نیز اکثر مراکز خدماتی به متخصصین رشته مهندسی صنایع ، اهمیت تربیت کارشناسان ارشد در این رشته روشنتر می‌گردد .

2- منابع درسی در آزمون ورودی :
آزمون ورودی این گرایش شامل دروس تحقیق در عملیات (1) (ضریب دو) ، آمار و احتمالات مهندسی (ضریب دو) ، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و موجودیهای (1) (ضریب یک) ، طرح‌ریزی واحدهای صنعتی (ضریب یک) ، زبان عمومی و تخصصی (ضریب یک) می‌باشد .

به کوشش آقای محمد صابر ظهیری آذر و با تشکر از آقای احمد نوری